W Ustroniu Morskim nadal trwa dyskusja nad wycinką 100 drzew na ulicy Kolejowej. Chodzi o 100 lip, nasadzonych na początku XX wieku, a więc drzew mających około 100 lat. Nie budzi wątpliwości, że takie drzewa, tworzące lokalny krajobraz, powinny być pod ochroną. Tymczasem w ramach realizacji inwestycji drzewa miały być wycięte, przynajmniej częściowo. Powstaje pytanie, czy to w ogóle możliwe.

Gmina Ustronie Morskie posiada aktualny i obowiązujący Program Opieki nad Zabytkami, przyjęty Uchwałą nr IV/110/2019 Rady Gminy Ustronie Morskie z 28.11.2019 roku. W dokumencie tym czytamy: "Strefą konserwatorską „K” objęto następujące układy przestrzenne: (…) Ustronie Morskie – aleja lipowa (podwójna) ul. Kolejowa z pocz. XX w.”. Na tym obszarze, ochroną konserwatorską objęto: kompozycję zieleni, układ dróg i alei, małą architekturę: ogrodzenia i bramy. Sami radni Rady Gminy Ustronie w uchwale zapisali: „Wszelka działalność inwestycyjna przy obiektach zabytkowych ujętych w rejestrze i ewidencji zabytków, strefach ochrony konserwatorskiej oraz stanowiskach archeologicznych musi być prowadzona zgodnie z przepisami odrębnymi, a w szczególności zgodnie z Ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz Ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, a wszelkie uzgodnienia powinny być przeprowadzane z Zachodniopomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Szczecinie”. Jest to o tyle ciekawe, że w całej dyskusji toczonej oficjalnie w zakresie wycinki, Urząd Gminy Ustronie Morskie nie zająknął się nawet słowem o ochronie alei, a przynajmniej my na to nie trafiliśmy. Tymczasem w historii gminy, która znajduje się w rzeczonym programie, znajduje się taki oto opis: „Wśród cennych historycznie elementów przestrzeni gminy należy również wskazać układy zieleni. Do najcenniejszych wśród nich należy zaliczyć (…) aleje i szpalery które były pierwotnie wytyczone pomiędzy wsiami lub w obrębie układów przestrzennych. Na szczególną uwagę zasługuje (…) aleja z podwójnym szpalerem wzdłuż ul. Kolejowej w Ustroniu Morskim (…)”. Czy normalnego człowieka, któremu lokalna historia jest bliska, nie powinno dziwić, że za cenę przebudowy drogi, ktoś nawet pomyślał, żeby wyciąć nie tylko zabytek, ale elementy przyrody, zdewastować lokalny krajobraz istniejący od 100 lat? 100 lip to też niebagatelna strata. Tak, to nie tylko dziwi, ale i bulwersuje.

Gmina Ustronie Morskie prowadzi także gminną ewidencję zabytków, utworzoną na bazie cytowanego tu już programu. Pod nr 109 wpisano: Aleja lipowa, ul. Kolejowa. W karcie adresowej zabytku nieruchomego, jej autor – Jakub Danielski, wskazał w 2019 roku podstawę prawną ochrony alei lipowej. Jest nią Uchwała nr XLIV/306/2010 Rady Gminy w Ustroniu Morskim z dnia 5 listopada 2010 r. W Dzienniku Urzędowym Województwa Zachodniopomorskiego znajduje się tam uchwała „w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu ewidencyjnego Ustronie Morskie i części obrębów Wieniotowo i Gwizd - część A”. W § 12 tej uchwały znajdują się ustalenia dotyczące zasad ochrony i kształtowania ładu przestrzennego, a w podpunkcie 11 jest zapis: „W granicach planu znajdują się aleje drzew o szczególnych wartościach przyrodniczych, które należy zachować”.

Szersza analiza cytowanego już programu gminy w zakresie opieki nad zabytkami, zawiera ważne dla społeczności gminy Ustronie Morskie zapisy. Mowa jest tam o „zahamowaniu procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego”. Gmina zobowiązała się do „wspierania lub prowadzenia prac porządkowych na terenach zabytkowej zieleni oraz cmentarzach znajdujących się na terenie gminy, po uprzednim zaopiniowaniu zakresu prac i użytych metod z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków”. A i to nie koniec, bo radni uznali za stosowne uchwalić zapis, obejmujący literalnie także aleję lipową: „W miarę możliwości gmina jako właściciel tych zabytków jest ustawowo zobligowana do opieki nad nimi, utrzymywania w dobrym stanie technicznym, przeprowadzania remontów i bieżących konserwacji. Niezależnie od zapisów legislacyjnych gmina powinna dołożyć wszelkich starań, aby stan zabytków, jak i całej przestrzeni publicznej, wpływał pozytywnie na jakość życia mieszkańców, a turystów zachęcać do dłuższych pobytów”.

W przeprowadzonej analizie SWOT, wskazano ciekawe stwierdzenie dotyczące zagrożeń dla zabytków: „działania inwestycyjne prowadzone m.in. przez prywatnych właścicieli obiektów, w których interes indywidualny inwestora jest przedkładany nad dobro społeczne, tj. dobro zabytku”. Powstaje pytanie, ponad jakie dobro przedłożyli wycinkę drzew pomysłodawcy tej inwestycji, ale ci związani z gminnym samorządem?

Podsumowując, naszym zdaniem, bez kompleksowej zmiany prawa, gmina nie może wyciąć nawet jednego drzewa, co oznacza, że nawet w opcji podstawowej (wycinka kilku drzew), wykonanie inwestycji jest niewykonalne. Co więcej, wymaga to uprzednio uzyskania właściwych zgód, co przeciwnicy powinni oprotestować, wskazując, że mamy do czynienia z niszczeniem zabytku stanowiącego cenny element historyczny krajobrazu Ustronia Morskiego. Dociekliwi mogą sobie sprawdzić, jaka kara grozi właścicielowi za zniszczenie obiektu objętego ochroną konserwatorską.

Robert Dziemba