Po wybuchu wojny w Ukrainie i rozpoczęciu bombardowania tamtejszych zabudowań, mieszkańcy Kołobrzegu zainteresowali się istnieniem i funkcjonowaniem schronów na terenie Kołobrzegu. Takie pytania przewijały się w komentarzach i w telefonach do naszej redakcji. W związku z tym postanowiłem przygotować krótkie podsumowanie w zakresie umocnień podziemnych.

W okresie nowożytnym Kołobrzeg posiadał schrony i budowle bomboodporne, zbudowane na potrzeby obrony kołobrzeskiej twierdzy. Po jej likwidacji, część obiektów pozostawiono, ale pełniły one funkcję turystyczną czy restauracyjną, podobnie jak w czasach obecnych. Nie natrafiłem na informacje dotyczące budowy schronów w okresie przed pierwszą, ani przed drugą wojną światową. Bombardowanie Lubeki czy Szczecina, a przede wszystkim ogłoszenie wojny totalnej było impulsem do rozpoczęcia nowej inwestycji dla obrony ludności cywilnej w Kołobrzegu. Budowę prowadzono w latach 1943-44. Na ten cel przeznaczono tereny zielone i zadrzewione, aby były dobrze zamaskowane przed nieprzyjacielem mogącym atakować z powietrza. W ten sposób schrony powstały przy ul. Spacerowej, Jagiellońskiej (park przy dworcu), Unii Lubelskiej (Ogródek Jordanowski), tereny przy stadionie nad Kanałem Drzewnym, tereny zielone przy LO im. Mikołaja Kopernika, tereny nad Parsętą wzdłuż ulicy Rzecznej.

Po zakończeniu walk o Kołobrzeg, schrony włączono do systemu obrony cywilnej miasta. Niestety, brak środków na remonty, a także wysoki poziom wód gruntowych, zrobiły swoje. Z roku na rok stan tych obiektów się pogarszał. Część z nich wyłączono z użytkowania i zamurowano, niektóre częściowo zlikwidowano, jak te przy stadionie. W 2012 roku kobieta zapadła się w rozpadlinę w schronie przy ul. Rzecznej. Podziemne budowle trzeba było zasypać.

W najlepszym stanie są dwa schrony: przy ul. Łopuskiego oraz przy ul. Unii Lubelskiej. Ten pierwszy ma powierzchnię 152 metrów kwadratowych. Mogą w nim przebywać 92 osoby. Powstał w 1943 roku. Drugi żelbetowy schron przykryty ziemią powstał w 1944 roku w obecnym Ogródku Jordanowskim. Pomieści 140 osób. Warto też nadmienić, że schron powstał także podczas budowy nowego budynku kolejowego przy peronie pierwszym, na miejscu rozebranego dworca z 1859 roku. Obecnie nie jest wykorzystywany.

Robert Dziemba