Rozpoczął się nowy 2020 rok. Wielu z nas fascynuj się tym, że oto weszliśmy w latach 20-ste XXI wieku. Nie wiemy, jaka będzie przyszłość, ale wiemy, jaka była przeszłość. Oto krótki opis dziejów miasta w 1920 roku.

Rok 1919 w Kołobrzegu nadal był rokiem wojny. To tu naczelne dowództwo armii niemieckiej planowało atak na Polskę w ramach operacji „Wiosenne Słońce”. Zakończyła się ona fiaskiem, ale i tak zaważyła na nastrojach w samym mieście, w dodatku pogarszających się w wyniku napływu tzw. „wypędzonych”, którzy stracili majątek w związku z odrodzeniem się państwa polskiego. Początek lat 20-tych XX wieku to w Kołobrzegu nadal trudna sytuacja społeczna i gospodarcza. Niemcy żyły traumą porażki w I wojnie światowej. Dawały o sobie znać postanowienia traktatu wersalskiego. Widoczna była bieda najgorzej usytuowanej ludności, szalała inflacja, bezrobocie. Miasto nie mogło polegać na podstawowej gałęzi gospodarczej, jaką była turystyka. W Kołobrzegu brakowało kuracjuszy, a szczególnie odczuwalny był brak Polaków. Polska była objęta działaniami wojennymi, trwała walka o granice, wojna polsko-bolszewicka. Konsekwencją tego była pusta kasa miejska (miasto emitowało pieniądze zastępcze – Notgeld) i brak możliwości dorobienia przez mieszkańców. W dodatku, zgodnie z traktatem wersalskim, redukcji uległa armia niemiecka. Wielu kołobrzeżan straciło pracę w wyniku zmniejszenia liczebności sił zbrojnych. Spadła też liczba mieszkańców.

Od 1 maja 1920 roku Kołobrzeg stał się tzw. miastem wyłączonym i stał się miastem na prawach powiatu. Jako miasto grodzkie został wyjęty z Powiatu Kołobrzesko-Karlińskiego. Pierwszym nadburmistrzem został Karol Lehmann. Już w 1919 roku władze miasta starały się zaspokoić niekończące się zapotrzebowanie na mieszkania. Pierwszy blok robotniczy powstał przy obecnej ul. Artyleryjskiej i miał 42 mieszkania. W 1920 roku akcja budowania nowych mieszkań nabrała tempa. Powstawały nowe spółdzielnie, wspierane przez magistrat i państwo. Niektóre miały swoje źródło w działalności związkowej, albo zrzeszały osoby prywatne o wyższym cenzusie społecznym. Akcja budownicza trwała przez kilkanaście lat, w wyniku czego powstało osiedle przy ul. Artyleryjskiej, 1 Maja, 6. Dywizji Piechoty, Lotniczej czy Zygmuntowskiej. Zabudowywano dawne tereny poforteczne, albo znajdujące się na obrzeżach miasta, jak przy ul. Okopowej lub Koszalińskiej. Mieszkania robotnicze miały niski standard, a te, które zachowały się po dziś dzień, dziedziczą te wady. Część z nich ze względu na zużycie, rozebrano.

Lata 20-ste to okres wzrostu martyrologii niemieckiej, upamiętniania poległych w I wojnie światowej. Powstawały kolejne pomniki, czy tak jak w kolegiacie pomalowano drugi filar, na którym pojawiły się nazwiska 534 poległych mieszkańców. Trudności gospodarcze powodowały, że szczególnie wśród najsłabiej usytuowanych osób popularnością cieszyła się partia komunistyczna, a później nazistowska.

Kilka ilustracji z początku lat 20-stych minionego stulecia pochodzą z książki „Deutschlands Städtebau Kolberg” pod redakcją H Göbela, która ukazała się w 1921 roku. Nie są one najlepszej jakości, gdyż mam jedynie jej kserokopię, natomiast w jakiś sposób oddają atmosferę Kołobrzegu w owym czasie – kurortu z potencjałem, którego rozwój zakłóciła I wojna światowa. W kolejnych latach, wraz z napływem turystów, przede wszystkim Niemców, miasto podźwignęło się i znowu zaczęło tętnić życiem jako kurort I kategorii.

Robert Dziemba