Nie mamy zbyt wielu map naszego miasta z okresu po 1945 roku. Prezentowałem już kilka takich dokumentów, ale zasadniczo powstawały one w latach 60-tych. Najstarsza, do tej pory publikowana mapa, pochodzi z „Kroniki Kołobrzegu” Hieronima Kroczyńskiego i jest datowana na 1950 rok. Znajduje się w Archiwum Państwowym w Szczecinie. Tymczasem Anetta Bolechowska, adiunkt w Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu i opiekun Gabinetu Zbiorów Specjalnych, podczas prac nad książką „Historia Kołobrzegu po 1945 roku”, znalazła teczkę z 1948 roku, a w niej mapę z tego okresu. Było to nie lada odkrycie.

Mapy urzędowe, które powstawały, znamy z różnych publikacji. Powstaje kwestia tego, które są najstarsze, gdyż to determinuje pierwotne nazwy ulic i zmiany, jakie w nazewnictwie zachodziły. Do tworzenia map używano dokumentów niemieckich. Na przykład mapa administracyjna z 1890 roku Kołobrzegu i okolic w skali 1:25000, została przepracowana w języku polskim i używana. Pierwotne nazwy ulicy zachowały się we wspomnieniach pionierów (Lipicki, Wakuła). Jest tam również karta z dołączonymi nazwami. Było to pierwsze polskie nazwy ulic. Zapewne wkrótce zaczęto także tworzyć mapy. Wykonywano obrys niemieckiej mapy Kołobrzegu, na bazie której dodawano polskie obiekty i nazwy. I właśnie taka mapa zachowała się w zbiorach Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu.

W dniach 27-28 sierpnia 1948 roku, w Kołobrzegu odbyła się ogólnopolska Narada Rybacka. Wzięło w niej udział około 400 osób. Obrady odbywały się w budynku liceum przy obecnej ulicy Łopuskiego, który w 1948 roku zdali Rosjanie, a przejęła administracja polska i wyremontowała. Wówczas, nazywano go gimnazjum. Szerzej o samej konferencji piszę w książce „Historia Kołobrzegu po 1945 roku”. Natomiast mapa jest ciekawa, że względu na używane nazwy ulic. Oczywiście, zaznaczono na niej miejsca noclegów delegacji i trasę do obecnego gmachu LO im. Mikołaja Kopernika. Ale zamiast Alei Nadmorskiej i Bulwaru Szymańskiego mamy Aleję Marzenny. Ulica Zdrojowa to ulica Bohaterów Kołobrzegu (aż się prosi o taką ulicę z okazji 75 rocznicy walk o Kołobrzeg), ulica Kasprowicza to ulica Łódzka. Przy kościele Miłosierdzia Bożego biegnie ulica Żołnierska, a zamiast ulicy Rzecznej mamy ulicę Królowej Jadwigi. Ul. Dubois to ulica Śląska, ul. Łopuskiego za patrona ma Sikorskiego, ul. Śliwińskiego to Marszałka Focha, a Bałtycka – Gomółki. Ul. Św. Macieja to ul. Sojusznicza, ul. Szpitalna to ul. Słoneczna, zamiast ulicy Kamiennej jest ul. Budowlana, a zamiast Budowlanej – Targowa. Ul. Bogusława X to ul. Graniczna, a ul. Giełdowa to Łokietka. Zamiast Unii Lubelskiej, jest ul. Lubelska, a zamiast Brzozowej – Klasztorna, gdyż tam znajdował się kościół i klasztor Ojców Franciszkanów.

Tych nazw, dziś wydawałoby się niezwykle dziwnych dla tych, którzy żyją obecnymi czasami, jest bardzo dużo. Wówczas, były to czasy pionierskie i nazwy te brzmiały niezwykle swojsko. Był jednak problem: patroni ulic zmieniali się zbyt często. Dlatego na różnych mapach spotykamy różne nazwy. Pozwala to na spojrzenie, jak przeobrażało się nazewnictwo kołobrzeskich ulic, od spontanicznego ruchu pionierskiego, do formalnego uregulowania nazw przez Miejską Radę Narodową.

Robert Dziemba


Artykuł powstał w ramach zadania "Opracowanie i wydanie w formie książkowej, publikacji przedstawiającej w sposób kompleksowy wybrane zagadnienia historii Kołobrzegu po roku 1945 do czasów współczesnych", współfinansowanego ze środków Powiatu Kołobrzeskiego