Overcast Clouds

10°C

Kołobrzeg

28 marca 2024    |    Imieniny: Aniela, Sykstus, Joanna
28 marca 2024    
    Imieniny: Aniela, Sykstus, Joanna

Redakcja: tel. 500-166-222 poczta@miastokolobrzeg.pl

Portal Miasto Kołobrzeg FBPortal Miasto Kołobrzeg na YT

Regionalny Portal Informacyjny Miasta Kołobrzeg i okolic

reklama

reklama

reklama

Proces Komandora Mieszkowskiego - cz. IIKołobrzeg w archiwum IPN – 41 (79). 1 marca (w środę popielcową) przypada Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. W Kołobrzegu uroczyste obchody organizowane będą po raz szósty przez kilka organizacji patriotycznych. Uroczystości poprzedzi Msza Święta w kołobrzeskiej Katedrze o godzinie 17.00. Potem o godzinie 18.00 spod Katedry ruszy pochód pod pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego. Odbędą się tam główne uroczystości. Organizatorzy zapraszają wszystkich kołobrzeżan i przyjezdnych gości.


Województwo zachodniopomorskie leżało na peryferiach oporu przeciwko okupantom sowieckim i ich polskim kolaborantom. W Kołobrzegu od wielu lat mieszka Ryszard Procajło skazany na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Garnizonowy w Koszalinie wyrokiem z dnia 29 czerwca 1953 roku (IPN Sz 281/108, t. 1-2, IPN Sz 00101/602, t. 1-11, IPN Sz 00103/333, IPN Sz 0118/4110).

Ryszard Procajło urodził się w listopadzie 1927 roku w Równym na Wołyniu, a więc w tym roku świętować będzie 90-lecie. W maju 1944 roku wstąpił do Ochotniczego Wojska Polskiego i w składzie II Armii przeszedł jej szlak bojowy. Awansował do stopnia kaprala i obsługiwał radiostację sztabu 5 dywizji piechoty. W lipcu 1945 roku opuścił wojsko i dołączył do rodziców, którzy z Równego zostali przesiedleni do Białogardu. Przez kilka miesięcy służył w Milicji Obywatelskiej, aż do chwili, gdy w grudniu 1945 roku podjął naukę w szkole średniej, a równocześnie pracę na kolei. Od 1948 roku pracował w Urzędzie Skarbowym w Białogardzie. Po zakończeniu szkoły średniej w 1950 roku objął funkcję Przewodniczącego Powiatowej Komisji Planowania Gospodarczego w Białogardzie.

Zajmując to bardzo eksponowane stanowisko nawiązał kontakt ze Stanisławem Piekarskim pseudonim „Orkan”, który zorganizował i dowodził oddziałem pod nazwą „Polskie Podziemne Siły Zbrojne”. Organizacja liczyła 19 członków i oprócz dowódcy należeli do niej Ryszard Sztemborowski ps. „202”, Józef Piękniewski, Ryszard Procajło, ks. Adam Mazurkiewicz, Wiktor Hegert, Wacław Piątkowski, Józef Twardowski, Stanisław Dobrowolski, Janusz Sieklucki, Tadeusz Bednarczyk, Tadeusz Wolski, Adolf Kryński, Jan Spychalski, Józef Wróblewski, Gajewski, Gronkiewicz, Głowdzin, Wasilewski.

Organizacja stawiała sobie za cel przygotowanie się do wojny z ZSRR, obalenie władz komunistycznych i utworzenie rządu z premierem Mikołajczykiem i prezydentem Arciszewskim. Piekarski przed przyjazdem w 1950 roku do Białogardu nawiązał kontakt z organizacją podziemną w Warszawie. Otrzymał zadanie zbierania informacji o charakterze wojskowym i gospodarczym i przekazywanie ich łącznikowi Ryszardowi Sienkiewiczowi o pseudonimach „Zdzisław” i „Maciej”. Miał też gromadzić broń, prowadzić działalność propagandową i dywersyjną. W zbieraniu informacji gospodarczych bardzo pomocna była funkcja Ryszarda Procjało , który kopiował dokumenty i przekazywał je dowódcy. Józef Piękniewski wykorzystywał legitymację redaktora „Kuriera Szczecińskiego”, która pozwalała mu docierać do różnych danych dotyczących: Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych, kandydatów do Frontu Narodowego, obiektów wojskowych oraz dyslokacji wojsk sowieckich. Ponadto przedmiotem zainteresowania były dane o funkcjonariuszach UB i MO i o aktywistach PZPR. Oprócz Procajły i Piękniewskiego zbieraniem informacji zajmowali się Piekarski, Sztemborowski, Dobrowolski, Spychalski. Twardowski i Sztemborowski pracowali w zakładach graficznych i przygotowywali różne dokumenty, jak również drukowali ulotki i treści antykomunistyczne, które rozwieszano w Białogardzie.

Członkowie organizacji dysponowali bronią, a nadto planowali rozbrajanie żołnierzy sowieckich. Kierownikiem sekcji egzekucyjnej był Józef Wróblewski. Za akcje sabotażowe odpowiadał Wacław Piątkowski, żołnierz Armii Andersa. 3 lipca 1952 roku miał miejsce wybuch w Elektrowni w Białogardzie. UB uznało, że jest to sabotaż i rozpoczęło się bardzo intensywne śledztwo. Kryński, który był głównym księgowym w elektrowni został oskarżony o udział w tym sabotażu. W okresie od 26 września do 6 października 1952 roku aresztowano 21 osób, w tym wszystkich członków organizacji.

Aresztowanym zarzucono przynależność do kontrewolucyjno-szpiegowskiej bandy „Polskie Podziemne Siły Zbrojne”, której celem było obalenie przemocą ludowo-demokratycznego ustroju Państwa Polskiego poprzez werbowanie członków, gromadzenie i zdobywanie broni, gromadzenie materiałów drukarskich do sporządzania ulotek antypaństwowych, szpiegostwo, dywersję i sabotaż, tj. o czyny z art. 86 §2 k.k. WP oraz z art. 15 §1 i 2. W dniu 29 czerwca 1952 roku  Wojskowy Sąd Rejonowy w Koszalinie w składzie przewodniczący mjr Kazimierz Jankowski oraz ppor. Tadeusz Embigner i kpt. Aleksander Wójcicki z udziałem prokuratora wojskowego Gałązki wydał wyrok skazujący Stanisława Piekarskiego, Józefa Piątkowskiego i Ryszarda Procajło na kary śmierci. Ryszard Sztemborowski skazany został na dożywotnie więzienie, a ks. Adam Mazurkiewicz na 13 lat więzienia. Pozostałych członków organizacji osądzono w odrębnym procesie i 29 grudnia 1952 roku wydano wyrok, na mocy którego Adolf Kryński skazany został na 14 lat więzienia, Józef Wróblewski i Jan Spychalski na kary po 12 lat wiezienia, a pozostali na kary od 5 do 10 lat więzienia.

Józef Procajło został osadzony w więzieniu w Koszalinie przy ulicy Młyńskiej w dwudziestoosobowej celi i oczekiwał na wykonanie wyroku przez powieszenie. Po rozpoznaniu odwołania NSW na posiedzeniu niejawnym w dniu 29 września 1953 roku zamienił karę śmierci na dożywotnie więzienie. 5 grudnia 1956 roku Zgromadzenie Sędziów Najwyższego Sądu Wojskowego nakazało natychmiastowe uwolnienie Ryszarda Procajły, gdyż skazano go na 3 lata i 6 miesięcy więzienia, a więc karę, którą już odbył.

Po opuszczeniu więzienia pracował w PSS „Społem” w Białogardzie i Zielonej Górze, w ZURiT Koszalin, WSS „Społem” Kołobrzeg, DW „Bałtyk” w Kołobrzegu, a od 1975 roku był kierownikiem Działu Turystyki Krajowej „Orbis” w Kołobrzegu. Pracę zakończył w 1983 roku, a następnie prowadził kiosk z warzywami.

Zachował się bogaty materiał archiwalny obejmujący szesnaście tomów akt. Artykuł porusza więc tylko niektóre wątki, a dalsze losy Ryszarda Procajły objęte materiałami zgromadzonymi w IPN Sz 00123/4645 świadomie pomijam, gdyż może powrócę do nich w przyszłości. Polskie Podziemne Siły Zbrojne były już przedmiotem zainteresowania Zenona Kuchnicza i Marka Żukowskiego, którzy wielokrotnie o tym pisali i korzystam z ich dorobku.

Edward StępieńJest wielu przeciwników Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych ustanowionego przez Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w 2010 roku na krótko przez tragicznym lotem do Smoleńska. Za rządów komunistów Żołnierze Niezłomni przedstawiani byli jako pospolici bandyci współpracujący z okupantem niemieckim, a po wojnie mordujący niewinną ludność cywilną w celach rabunkowych. 45 lat nachalnej propagandy przynosi smutne efekty do dnia dzisiejszego. Liczne środowiska, w ślad za propagandą komunistyczną, twierdzą nadal, że byli to pospolici bandyci, którzy działali wbrew prawu, bo występowali przeciwko legalnym władzom państwa uznanym przez większość krajów świata.

Po transformacji ustrojowej w 1989 roku żołnierze podziemia niepodległościowego długo nie mogli doczekać się należytego im miejsca w historii i w sercach młodego pokolenia. Stosunek do Żołnierzy Niezłomnych zaczął się zmieniać dopiero w kilku ostatnich latach. Walka o uznanie bohaterstwa Żołnierzy Niezłomnych nie jest zakończona.

Adwokat Edward Stępień



reklama

reklama

reklama

reklama

reklama

Dodaj komentarz

UWAGA!
Komentarze są prywatnymi opiniami Czytelników, za które redakcja nie ponosi odpowiedzialności. Publikowanie jest jednoznaczne z akceptacją regulaminu. Jeśli jakikolwiek komentarz narusza obowiązujące prawo lub zasady współżycia społecznego, prosimy o kontakt poczta@miastokolobrzeg.pl. Komentarze niezwiązane z artykułem, naruszające regulamin lub zawierające uwagi do redakcji, będą usuwane.

Komentarze zostaną opublikowane po akceptacji przez moderatora.

Zgody wymagane prawem - potwierdź aby wysłać komentarz



Kod antyspamowy
Odśwież

Administratorem danych osobowych jest  Wydawnictwo AMBERPRESS z siedzibą w Kołobrzegu przy ul. Zaplecznej 9B/6 78-100 Kołobrzeg, o numerze NIP: 671-161-39-93. z którym możesz skontaktować się osobiście pod numerem telefonu 500-166-222 lub za pośrednictwem poczty elektronicznej wysyłając wiadomość mailową na adres poczta@miastokolobrzeg.pl Jednocześnie informujemy że zgodnie z rozporządzeniem o ochronie danych osobowych przysługuje ci prawo dostępu do swoich danych, możliwości ich poprawiania, żądania zaprzestania ich przetwarzania w zakresie wynikającym z obowiązującego prawa.

reklama