Overcast Clouds

10°C

Kołobrzeg

28 marca 2024    |    Imieniny: Aniela, Sykstus, Joanna
28 marca 2024    
    Imieniny: Aniela, Sykstus, Joanna

Redakcja: tel. 500-166-222 poczta@miastokolobrzeg.pl

Portal Miasto Kołobrzeg FBPortal Miasto Kołobrzeg na YT

Regionalny Portal Informacyjny Miasta Kołobrzeg i okolic

reklama

reklama

reklama

bateria,bas,kołobrzegDziało B-13  130mm / 50 wz. 1936. Początków tego działa można szukać w 1929 roku, kiedy rozpoczęto projektowanie działa pokładowego dla radzieckich okrętów podwodnych klasy „Pravda” w Bolszewickich Zakładach nr 232.


Wstępnie zakładano, iż będzie to armata 130 mm/45 (1), jednak już w fazie projektowej okazało się, że armata ma większe ciśnienie robocze w komorze, niż starsza wersja armaty 130 mm/55 wz. 1913 r. Remedium było wydłużenie lufy do długości 50 kalibrów, ale w tym momencie armata była za duża do montowania na okrętach podwodnych. Na okrętach podwodnych klasy „Pravda” zainstalowano mniejsze działa 100 mm.

Rozpoczęty projekt postanowiono wykorzystać jako uzbrojenie jednostek nawodnych, w pierwszej kolejności dla niszczycieli klasy „Leningrad”. Przyjmuje się, że armata B-13 oficjalnie weszła do uzbrojenia w 1936 r., jednakże faktyczna produkcja seryjna rozpoczęła się rok wcześniej czyli w 1935 r. Podyktowane to było tym, że okręt „Leningrad” stał w stoczni prawie ukończony i brakowało tylko uzbrojenia głównego – pięciu armat B-13.

Jak już wspomniano, borykano się wciąż ze zbyt dużym ciśnieniem roboczym w komorze. Chodzi o to, że przy każdym wystrzale powierzchnia przewodu lufy jest narażona na oddziaływanie mieszaniny gazów powybuchowych o wysokiej temperaturze (2000-3500K) i wysokim ciśnieniu (150-700MPa). Zbyt duże ciśnienie powoduje szybsze niszczenie materiału lufy polegające na tym, że powierzchnia przewodu lufy uprzednio gładka i wypolerowana staje się najpierw matowa, a następnie szorstka i przy dalszej eksploatacji pokrywa się drobnymi pęknięciami i rysami, które tworzą coś w rodzaju siatki pęknięć. Następnie w miarę wzrostu liczby strzałów pęknięcia pogłębiają się i rozszerzają. Co powoduje, że po pewnym czasie taka lufa nie nadaje się do dalszego użytku (2).

W interesującej nas armacie żywotność lufy wynosiła tylko 130 wystrzałów. Próbowano sobie z tym problemem poradzić w różny sposób, od zwiększenia długości lufy o 10 kalibrów, aż po projekt nowej lufy poligonalnej (3). Jednak najprostszym rozwiązaniem okazało się pogłębienie bruzd w gwintowaniu lufy. Pierwotne gwintowanie wynosiło 1,0 mm, następnie robiono próby z gwintowaniem 1,95 mm oraz 2,7 mm. Docelowo najlepsze efekty osiągnięto przy ostatnim gwintowaniu czyli 2,7 mm. Tym sposobem osiągnięto mniejsze ciśnienie robocze oraz żywotność lufy 1100 wystrzałów. Niestety,  amunicja nie pasowała do każdej lufy, stąd też w 1941 r. cofnięto 378 dział do fabryki celem powiększenia bruzd i ustalenia standardu amunicji dla tego działa. Zaprojektowana armata B-13 była tak uniwersalna, że była szeroko stosowana na frontach II wojny światowej, nie tylko jako uzbrojenie okrętowe, ale również jako uzbrojenie baterii nadbrzeżnych oraz jako działa kolejowe.

Ciekawym wykorzystaniem B-13 było zastosowanie armaty jako działa kolejowego. W 1941 r. w rosyjskim biurze projektowym CKB-19 zostało zaprojektowane działo kolejowe B-57. W tym celu wykorzystano kompletne stanowisko armaty B-13, które posadowiono na platformie kolejowej ЮБ-57. Wiadomo, że 8 marca 1942 roku działa kolejowe znajdujące się w rejonie Leningradu zgrupowano w 101 Morskiej Brygadzie Artylerii Kolejowej pod dowództwem generała-majora I.N. Dmitriewa (w drugim dywizjonie) (4).

Produkcję armaty B-13 zamknięto w roku 1954 łączną liczbą 1199 wykonanych egzemplarzy różnych wersji. Oprócz powyższej wersji, zaliczamy też dwudziałowe wieże typu B-2ŁM, B-2LMT, B-28.

W Polsce, działa B-13 używane były w niszczycielach proj. 30bis (ORP Grom II i ORP Wicher II) w wersjach wież dwudziałowych B-2ŁM – jedna z nich jest eksponatem Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni. Armaty też trafiły na ląd, jako uzbrojenie Baterii Artylerii Stałej w liczbie 33 sztuk (8 baterii po 4 szt. + 1 szt. jako szkolne działo). Dokładnie w BAS używano wersji B-13-3s. Przed wykryciem z powietrza na osłonie działa montowano specjalne orurowanie na którym była rozciągnięta siatka maskująca.

W 19. Baterii Artylerii Stałej używano jako uzbrojenie 4 sztuk armat B-13-3s. Zamówienie na nie złożono w ZSRR jesienią 1949 r. Do Kołobrzegu dotarły w 1951 r., a zamontowano je na stanowiskach ogniowych. 28.06.1951 r. przeprowadzono strzelania techniczne. Bateria osiągnęła sprawność bojową.

19. BAS rozwiązano 1.11.1977 r. Armatę z SO2 przekazano dla muzeum 17.12.1977 r. Następne dwie prawdopodobnie zezłomowano, pozostawiając jedynie tę na SO1. Z informacji dzisiejszych wiemy, iż armata z SO1 nosi numer 1038 i pochodzi z 1948 r., a armata pierwotnie z SO2 (dzisiejszy obiekt muzealny) nosi numer 1014 i również pochodzi z 1948 r.


Dane taktyczno-techniczne:

Kaliber: 130mm
Długość lufy: 50 kalibrów
Szybkostrzelność: 6-10 strzałów na minutę
Donośność: max 25597m (w zależności od amunicji)
Zakres obrotu: 360°
Naprowadzanie w pionie: 5°/s , w poziomie: 5°/s
Kąt podniesienia lufy: -5° do +45°
Żywotność lufy: 1100 strzałów
Przyrządy do strzelania w BAS: przeliczniki CAS-4 (PUS Moskwa)
Ciśnienie robocze: 3000kg/cm²
Liczba bruzd w gwintowaniu: 40

Masa własna: 11,8 tony
Opancerzenie: 13mm
Masa z opancerzeniem: 13,8 tony
Obsługa: 1+10 żołnierzy

Amunicja:
1.    Pociski:
•    Przeciwpancerny z heksogenem – PB-46 wz.1928 o masie 33,4kg
•    Burzący – F-46 wz.28 o masie 33,4kg
•    Odłamkowo burzący – OF-46 wz.28 o masie 33,4kg
•    Przeciwlotniczy – ZS-46 wz.28 o masie 33,4kg
•    Nurkujący ze sznajderytem o masie 33,15kg
•    Oświetlający SB-46 o masie 34,5kg i SP-46 o masie 32,67kg

2.    Zapalniki:
•    4MR2 i 2MR2 dla pocisku PB-46 – 1,67kg mat. wybuchowego
•    RGM, W-429, RGM-6 dla pocisku OF-46 – 3,58kg mat. wybuchowego
•    TM-16 i TM-16M dla pocisku SP-46 – 0,11kg mat wybuchowego
•    TM-16 i TM-16M dla pocisku SB-46 – 0,07kg mat wybuchowego
•    Zapalnik denny NW-2 dla pocisku nurkującego – 6,46kg mat wybuchowego
•    Zapalnik dla pocisku ZS-46 – 2,64kg mat wybuchowego
•    Zapalnik dla pocisku F-46 – 2,71kg mat wybuchowego

3.    Donośność przy podniesieniu lufy 45°:
•    Pociski PB-46, OF-46, F-46 : 25597m
•    Pocisk ZS-46 : 22314m
•    Pocisk nurkujący: 3110m

4.    Ładunki miotające (woreczki z jedwabiu):
•    Pełny: 11kg
•    Zredukowany: 5kg
•    Specjalny dla pocisków nurkujących: 0,93kg
•    Specjalny dla pocisków oświetlających: 7,7kg

5.    Prędkość wylotowa pocisków:
•    PB-46, F-46, OF-46, ZS-46 – 870 m/s
•    Nurkujący – 238 m/s
•    Oświetlający – 675 m/s

Tomasz Łowkiewicz

Bibliografia:
1.    Wojciech Zawadzki, Baterie Artylerii Stałej, MSiO 3/1998 str. 70 – 77
2.    Marek Radomski, Warunki pracy luf i związane z tym zagadnienia wytrzymałości i żywotności, Konferencja Naukowa "Problemy badawcze technologii wytwarzania luf
            artyleryjskich", Warszawa 1997, s. 90-170, Informator WITPiS,  Nr 47
3.    Strona http://www.navweaps.com/Weapons/WNRussian_51-50_m1936.htm dostęp 11.03.2016r
4.    Strona http://www.dws-xip.pl/encyklopedia/dzkb57-ru/ dostęp 11.03.2016r
5.    Strona http://tnke.home.pl/bas/Uzbrojenie/b13.htm dostęp 11.03.2016r
6.    Strona https://en.wikipedia.org/wiki/Pravda-class_submarine dostęp 11.03.2016r
7.    Strona https://en.wikipedia.org/wiki/130_mm/50_B13_Pattern_1936 dostęp 11.03.2016r

Przypisy:
1) 130mm/45 czyli kaliber 130mm, 45 to długość lufy 45 kalibrów (130mm x 45 = 5850mm)
2) M.Radomski, „Warunki pracy luf i związane z tym zagadnienia wytrzymałości i żywotności”.
3) Więcej informacji na https://pl.wikipedia.org/wiki/Lufa_poligonalna dostęp 11.03.2016 r.
4) Źródło: http://www.dws-xip.pl/encyklopedia/dzkb57-ru/ dostęp 11.03.2016 r.

reklama

reklama

reklama

reklama

reklama

Dodaj komentarz

UWAGA!
Komentarze są prywatnymi opiniami Czytelników, za które redakcja nie ponosi odpowiedzialności. Publikowanie jest jednoznaczne z akceptacją regulaminu. Jeśli jakikolwiek komentarz narusza obowiązujące prawo lub zasady współżycia społecznego, prosimy o kontakt poczta@miastokolobrzeg.pl. Komentarze niezwiązane z artykułem, naruszające regulamin lub zawierające uwagi do redakcji, będą usuwane.

Komentarze zostaną opublikowane po akceptacji przez moderatora.

Zgody wymagane prawem - potwierdź aby wysłać komentarz



Kod antyspamowy
Odśwież

Administratorem danych osobowych jest  Wydawnictwo AMBERPRESS z siedzibą w Kołobrzegu przy ul. Zaplecznej 9B/6 78-100 Kołobrzeg, o numerze NIP: 671-161-39-93. z którym możesz skontaktować się osobiście pod numerem telefonu 500-166-222 lub za pośrednictwem poczty elektronicznej wysyłając wiadomość mailową na adres poczta@miastokolobrzeg.pl Jednocześnie informujemy że zgodnie z rozporządzeniem o ochronie danych osobowych przysługuje ci prawo dostępu do swoich danych, możliwości ich poprawiania, żądania zaprzestania ich przetwarzania w zakresie wynikającym z obowiązującego prawa.

reklama